Η σχέση της μητέρας με το βρέφος

Η σχέση της μητέρας με το βρέφος

  Σύμφωνα με έρευνες, το σπουδαιότερο ρόλο στην ζωή του βρέφους τον έχει η μητέρα, η οποία κατά διάρκεια της κύησης, κιόλας, δημιουργεί στενό δεσμό μαζί του. Αφού του μιλάει, το ‘χαϊδεύει’ και γενικότερα είναι η μόνη της έγνοια..αυτό όσο κι αν ακούγεται παράξενο το βρέφος το αντιλαμβάνεται.

  Μετά την γέννηση του το βρέφος αναζητά το πρόσωπο, που του πρόσφερε απλόχερα την αγάπη του, πριν έρθει στην ζωή, την μητέρα του δηλαδή...  Έτσι, η σχέση μητέρας-βρέφους τα πρώτα χρόνια θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική, διότι έχει βρεθεί να επηρεάζει όλες τις μελλοντικές σχέσεις που θα δημιουργήσει το άτομο. Η θεωρία αυτή έγινε γνωστή από το έργο του John Bowlby ο οποίος αναγνώρισε πως η ποιότητα της προσκόλλησης με το πρόσωπο φροντίδας στη βρεφική ηλικία, καθορίζει την ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου καθώς και τις μετέπειτα κοινωνικές του σχέσεις.

  Σύμφωνα με τον Bowlby, η προσκόλληση του βρέφους με το πρωταρχικό πρόσωπο φροντίδας, στην προκειμένη περίπτωση την μητέρα, δημιουργεί αυτό το εσωτερικό μοντέλο στο τέλος του πρώτου έτους. Το βρέφος χρησιμοποιεί το μοντέλο για να προβλέψει και να επεξεργαστεί την συμπεριφορά της μητέρας και να ανταποκριθεί σε αυτήν. Από τη στιγμή που διαμορφωθεί αυτό το μοντέλο, το βρέφος τείνει να εμμένει σε αυτό ακόμα και όταν η συμπεριφορά της μητέρας αλλάζει. Για παράδειγμα, η μητέρα που παρέχει ελάχιστη φροντίδα στο νεογέννητο βρέφος εξαιτίας μια παρατεταμένης ασθένειας, αργότερα μπορεί να απορριφθεί από το βρέφος όταν ξεπεράσει την ασθένειά της, γιατί το μοντέλο του βρέφους περιλαμβάνει συναισθήματα απόρριψης. Τότε θα είναι πολύ πιο δύσκολο για την μητέρα να καταφέρει να ανταποκριθεί στις ανάγκες του βρέφους εξαιτίας της συμπεριφοράς του. Μιλάμε λοιπόν για μια σχέση «συναισθηματικού δούνε και λαβείν»…

   Σύμφωνα με τον Bowbly(1984), υπάρχουν κάποιες φάσεις συμπεριφορικής –σύνδεσης του βρέφους: 

 0-3 μηνών:  Το βρέφος εμφανίζει κοινωνικές αντιδράσεις (στην απουσία – παρουσία της μητέρας)

3-6 μηνών:  Το βρέφος αρχίζει να έχει τη δυνατότητα να ξεχωρίζει πρόσωπα, αναγνωρίζει τα γνωστά –οικεία πρόσωπα και αναζητά ένα ή κάποια από αυτά,

 6 μηνών-3 ετών: Λόγω της ψυχοκινητικής ανάπτυξης του βρέφους, είναι σε θέση να διαμορφώσει συνδετικές σχέσεις κατά τις οποίες αναζητά ενεργητικά τα κοντινά του πρόσωπα τα οποία του λείπουν όταν δεν είναι παρόντα. Εμφανίζει κατά κάποιο τρόπο, μία στοχοποιημένη επικοινωνία.                     

Από το 3ο έτος εμφανίζει προσπάθειες διόρθωσης και επιρροής της συμπεριφοράς των άλλων.

   Ακόμη, οι μορφές της σχέσης βρέφους- μητέρας μπορεί να είναι οι ακόλουθες:

•         η ασφαλής σχέση : Το βρέφος εμφανίζει εκφραστικά σημεία ανακούφισης και χαράς με την εμφάνιση της μητέρας.
•         η ανασφαλής – απορριπτική σχέση: Κατά την οποία το βρέφος στρέφει την πλάτη του στην εμφάνιση της μητέρας, αδιαφορώντας ουσιαστικά για την παρουσία της.
•         η ανασφαλής αμφιθυμική σχέση: Στην οποία το βρέφος αντιδρά έντονα με λυγμούς ή κλάμα στην απομάκρυνση της μητέρας, και επίσης έντονα στην εμφάνισή της, αναζητώντας με αγωνία την αγκαλιά της. Στην περίπτωση αυτή, το βρέφος βιώνει την μητέρα του σαν μη προβλέψιμη, από τη μία φροντιστική και από την άλλη όχι πάντα παρούσα.
•          η αποδιοργανωτική σχέση: Η οποία προστέθηκε από ερευνητές τα τελευταία χρόνια. Αφορά παιδιά που εμφανίζονται αμήχανα στην παρουσία της μητέρας ή κινούνται προς αυτή χωρίς οπτική επαφή.Ισχύει ότι, όσο πιο συχνά τα βρέφη βιώνουν την κάλυψη των αναγκών τους από το περιβάλλον τόσο καλύτερα αναπτύσσονται ψυχολογικά αλλά και σωματικά.

    Η τέλεια μητέρα δεν υπάρχει, αλλά σκοπός μας είναι να προσπαθούμε να γίνουμε καλύτεροι για τα παιδιά μας. Ας πάρουμε το παράδειγμα του θηλασμού που αποτελεί κατά κάποιο τρόπο και το θεμέλιο λίθο της σχέσης μητέρας παιδιού.

Καλό θα ήταν ο θηλασμός να γίνεται:

•   Σε ήσυχο περιβάλλον

•   Χωρίς έντονα εξωτερικά ερεθίσματα (φώτα, ήχοι, μυρωδιές, κ.λ.π)

•   Η μητέρα θα πρέπει να επικοινωνεί με το παιδί με όλες τις αισθήσεις

                  -Δερματικά, με το στήθος

                  -Ακουστικά, ψιθυρίζοντάς του

                  -Οπτικά, κοιτάζοντάς το στα μάτια

                  -Οσφρητικά, με την μυρωδιά της

Έτσι ώστε να βοηθάει το παιδί να ολοκληρώσει την εικόνα της, που σε πρώτη φάση είναι διαισθητικά αποσπασματική.

   Κλείνοντας, είναι εξαιρετικά σημαντική η ανάπτυξη και η διατήρηση συναισθημάτων ασφάλειας και εμπιστοσύνης στα πρώτα χρόνια ζωής του βρέφους, έτσι ώστε να μπορέσει να χτίσει μια ισχυρή προσωπικότητα που θα του επιτρέπει να αντιμετωπίζει δυσκολίες και να διαμορφώνει ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις… Γινόμαστε καλύτεροι για τα παιδιά μας……

 

Επιμέλεια: Λάλου Σπυριδούλα – Μαρία
Εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφία:

◦      Λαζαράτου, Ε. & Αναγνωστόπουλος, Δ.Κ. (2003). Η κλινική σημασία του άγχους του αποχωρισμού και η θεωρία της "προσκόλλησης". Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής, 2, 2003.

◦         Bowbly(1984)

◦         Craig, G. J. & Baucum, D. (2002). Human Development. 9th Edition. Prentice Hall. New Jersey