“Μα γιατί να πάω στο σχολείο κυρία; Βαριέμαι να διαβάσω!”

            Αν είσαι εκπαιδευτικός, σίγουρα ο νους σου τρέχει σε κάποιο μαθητή σου, αν είσαι γονιός, καλώς ήλθες και πάλι στην καθημερινότητα του παιδιού, αν συναναστρέφεσαι με παιδιά που δεν χειρίζονται με αυτό τον τρόπο την σχολική άρνηση, το άγχος και πολλά άλλα, τότε αναρωτήσου με ποιο άλλο τρόπο εκτονώνονται; Είναι γεγονός – δυσάρεστο και θλιβερό- πως η είσοδος στην τάξη με τη συνακόλουθη στιχομυθία “Τί κάνετε; Πως ήταν η μέρα σας;” “Καλά; βαριόμαστε” τείνει να γίνει διάλογος ρουτίνας. Προσωπικά ενοχλούμαι, όταν συμβαίνει αυτό. Νιώθω ότι ξεπερνιούνται κάποια διακριτά όρια στη σχέση εκπαιδευτικού-μαθητή που ποτέ δεν άφησα ελεύθερα. Και πάλι, στο τέλος της ημέρας προσπαθώντας ξανά και ξανά να ερμηνεύσω τη νωθρότητα και τις αντιδράσεις μερικών-όχι όλων των μαθητών-καταλήγω στο συμπέρασμα ότι οφείλω από τη θέση που μου δόθηκε να αναζητήσω τα αίτια παγίωσης μιας τέτοιας συμπεριφοράς που σε πρώτη ανάγνωση μοιάζει αποκλίνουσα και αναιδής, ενώ σε δεύτερη θυμίζει κραυγή απόγνωσης.

            Η σχολική άρνηση είναι μια κατάσταση που διαγιγνώσκεται τόσο κατά την παιδική, όσο και αργότερα κατά την εφηβική ηλικία και αφορά στην ακούσια μη παρακολούθηση του σχολείου, συνοδευόμενη από συναισθήματα άγχους κατά τον αποχωρισμό από τους γονείς ή από το σπίτι. Στους εφήβους παρατηρείται προσπάθεια να μην αποκαλύψουν το άγχος τους, ενώ η ντροπή τούς οδηγεί συχνά στην απομόνωση. Παράλληλα, τείνουν να εκλογικεύουν τα συναισθήματά τους λέγοντας ότι το σχολείο είναι βαρετό και δεν τους αρέσει (Καραγιάννης, 1994).

            Η διερεύνηση και προσέγγιση της σχολικής άρνησης παραπέμπει σ’ ένα σύνθετο πλέγμα παραγόντων που ευνοούν την εκδήλωσή του στην εποχή μας. Κύριοι παράγοντες, λοιπόν, που πιθανότατα βρίσκονται σε άμεση σχέση με τη σχολική άρνηση είναι η πίεση που προέρχεται από το οικογενειακό περιβάλλον, όπως για παράδειγμα το διαζύγιο των γονέων ή ο θάνατος/ ασθένεια / ατύχημα συγγενικών προσώπων, αλλά και πιθανόν μαθησιακές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ίδιος ο μαθητής και του προκαλούν συναισθήματα ματαίωσης. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ωστόσο τον ψυχολογικό παράγοντα, καθώς το άγχος της σχολικής αποτυχίας, που συνοδοιπορεί με τους υψηλούς στόχους και τις απαιτήσεις τόσο των γονέων, όσο και του ίδιου του μαθητή, αλλά και η αγωνία του σχολικού εκφοβισμού και της κοινωνικής απομόνωσης από την ομάδα των συνομηλίκων συχνά οδηγούν τους εφήβους σε παραίτηση και εν τέλει σε άρνηση.

            Η οξύτητα με την οποία εκδηλώνεται αυτή η συμπεριφορά καθιστά απαραίτητη την κινητοποίηση των γονέων οι οποίοι οφείλουν να επικοινωνούν με τους εφήβους δημιουργώντας μια σχέση που θα βασίζεται στον σεβασμό και στην κατανόηση. Πρωταρχικός στόχος των γονιών είναι η δημιουργία ενός κλίματος αποδοχής και εμπιστοσύνης, όπου ο έφηβος θα μοιραστεί τα άγχη και τις ανησυχίες του (Gil, 1996). Είναι σημαντικό να εξηγήσουν τη σπουδαιότητα του θεσμού της εκπαίδευσης εστιάζοντας στις αξίες της μάθησης, τις αρετές και τα συστατικά που συνθέτουν τον ενεργό πολίτη που θα αποτελούν ολοκληρώνοντας την φοίτησή τους στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αποφεύγοντας όμως να τονίσουν τον χρησιμοθηρικό ρόλο της μάθησης με κατεύθυνση την επαγγελματική επιτυχία που ονειρεύονται για τα παιδιά τους. Ταυτόχρονα, η εξεύρεση μιας δημιουργικής δραστηριότητας που θα ευχαριστεί τα παιδιά εκτονώνοντας την ένταση της ημέρας μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά ωφέλιμη στην ενίσχυση της αυτοεικόνας τους και να λειτουργήσει επικουρικά στην αντιμετώπιση της άρνησης. Άμεση ευθύνη βέβαια φέρει και το εκπαιδευτικό προσωπικό, αφού καλείται σε μια εποχή στην οποία τα παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην συμπεριφορά τους και απωθούν την έννοια του σχολείου να θέσουν όρια και ξεκάθαρους στόχους καθώς και να προσαρμόσουν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στις ανάγκες τους μέσα σε ένα κλίμα ενθαρρυντικό και υποστηρικτικό για το σύγχρονο μαθητή. Τέλος, εξίσου καθοριστική είναι η συμβολή ειδικών και ψυχολόγων στους οποίος μπορούν να απευθυνθούν οι γονείς ως συμβουλευτική για τον τρόπο διαχείρισης της συμπεριφοράς των εφήβων. Περισσότερες πληροφορίες ή διευκρινίσεις μπορούν να ζητήσουν οι γονείς καλώντας στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111» ώστε να συζητήσουν με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να τους απασχολούν σε σχέση με το παιδί τους.

Επιμέλεια:

Χριστίνα Γιαννιώτη

Φιλόλογος

Follow & Like:

Teacher's Blog

Βιβλιογραφικές αναφορές:

Gil E. (1996) Treating Abused Adolescents. New York. Guilford Press

Καραγιάννης Δ. (1994) Σχολική άρνηση, μελέτη των δυναμικών του παιδιού και της οικογένειάς του. Διδακτορική διατριβή. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.