Με
αφορμή ένα κείμενο που έφτασε στα χέρια μου από έναν εκπαιδευτικό σχετικά με
την διαχείριση των συναισθημάτων των παιδιών, αλλά και των καθημερινών
συγκρούσεων που προκύπτουν μεταξύ των μαθητών στον σχολικό χώρο, αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο,
καταθέτοντας τις ιδέες και τις απόψεις μου στο θέμα.
Έχουν
παρατηρηθεί έντονα βίαια φαινόμενα, λεκτικά και μη, στον σχολικό χώρο χωρίς αντιμετώπιση, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται αυτή η κατάσταση. Οι αντιμετωπίσεις του τύπου
«Πρέπει να τα βρείτε μόνοι μας» σε παιδιά ηλικίας Β’ Δημοτικού, δεν είναι πολύ
βοηθητικές, διότι τα παιδιά δεν είναι ακόμη σε θέση να γνωρίζουν-αναγνωρίζουν
το πώς αισθάνονται για να μπορούν να τα διαχειριστούν κιόλας. Πόσο μάλιστα να
λύσουν τις διαφορές τους μόνοι τους με συζήτηση. Επομένως, είναι σημαντικό να
τα αφήνουμε να εκφράζονται μεν χωρίς να ντρέπονται για το πώς νιώθουν,
ανεξάρτητα αν μας φαίνονται λογικά ή όχι, αλλά και να τα βοηθήσουμε στο να τα
αναγνωρίζουν- διαχειρίζονται.
Όλα τα συναισθήματα είναι καλά,και πρέπει να τα έχουμε,
αυτό οφείλουμε να το κάνουμε ξεκάθαρο στα παιδιά, «Οι άντρες δεν κλαίνε», «Τα καλά
κορίτσια δεν φωνάζουν», είναι κάποιες από τις εκφράσεις που χρησιμοποιούμε
καθημερινά, θα έλεγα, για να διαχειριστούμε εμείς οι ίδιοι τα συναισθήματα των
μαθητών – παιδιών μας. Σχετικά όμως με το
συναίσθημα του θυμού που είναι το πιο δυσάρεστο και γι’αυτόν που το βιώνει αλλά
και για τον δέκτη, πρέπει να γίνει ξεκάθαρο στα παιδιά, πως το να αισθάνεσαι
θυμωμένος δεν είναι κακό, αλλά το πώς ενεργείς όταν είσαι θυμωμένος έχει την
μεγαλύτερη σημασία.
Διαχείριση θυμού λοιπόν, σημαίνει ότι μαθαίνουμε να έχουμε συνειδητό έλεγχο και
επιλογή των πράξεων μας. Αυτή η δεξιότητα γίνεται όλο και πιο σημαντική καθώς
μεγαλώνουν τα παιδιά και οι επιπτώσεις των αρνητικών συμπεριφορών τους μπορούν
να είναι σοβαρότερες. Τα προβλήματα διαχείρισης θυμού στα παιδιά μπορούν να ποικίλλουν από ήπια (π.χ. διαταραχές, παραβίαση μικροκανόνων, αντιμιλούν κ.α.)
μέχρι σοβαρά (π.χ. διαταραχές της διαγωγής,
σωματική και λεκτική βία, «άσχημη» συμπεριφορά, σκασιαρχείο κ.α.).
Είναι αναγκαίο τα παιδιά να κατανοήσουν το
συναίσθημα που νιώθουν για να μπορούν έπειτα να το ελέγξουν. Ο αυτοέλεγχος,
είναι μια ιδιαίτερη πρόκληση που παιδεύει μικρούς και μεγάλους, όμως η βαρύτητα
του είναι μεγάλη. Τα παιδιά εκφράζουν τα έντονα αυτά συναισθήματα τους,
χτυπώντας, κλωτσώντας, πετώντας αντικείμενα, ουρλιάζοντας, είτε για να τραβήξουν
την προσοχή είτε γιατί δεν ξέρουν πως αλλιώς και ενεργούν παρορμητικά. Στο
σημείο αυτό θα αναφέρουμε ορισμένες τεχνικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο
σπίτι αλλά και στο σχολείο, για τον αυτοέλεγχο του θυμού:
·
Βαθιές
αναπνοές: βοηθάμε τα παιδιά να αναπνέουν από το
διάφραγμα, (δηλαδή η κοιλίτσα τους πρέπει να πηγαίνει προς τα έξω κατά την
εισπνοή και προς τα μέσα κατά την εισπνοή). Βοηθήστε τα παιδιά να επικεντρωθούν
στην κίνηση της κοιλιάς τους και της αναπνοής τους. Έτσι ο καρδιακός παλμός
ελαττώνεται και επικρατεί το συναίσθημα της ηρεμίας.
·
Μετράμε:
όταν τα παιδιά βρεθούν στην κατάσταση του θυμού και νιώσουν πως χάνουν τον
έλεγχο τους ζητάμε να μετρήσουν αργά από μέσα τους από το 1 μέχρι το 10 ή και
ανάποδα, παίρνοντας αργές αναπνοές. Η τεχνική αυτή σκοπό έχει την ηρεμία, με
την αναπνοή, και την απόσπαση του εγκεφάλου από το αίσθημα του θυμού, με το
μέτρημα.
·
Διώχνουμε
τον ‘θυμωμένο’ αέρα: σε αυτή την τεχνική τα παιδιά φυσούν μέσα σε
ένα μπαλόνι μέχρι να νιώσουν ότι τους έχει εγκαταλείψει το συναίσθημα του
θυμού. Σε αυτή την τεχνική αντί για μπαλόνι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και
σακούλα, όπως γίνεται και με την κρίση πανικού (φυσάμε μέσα στην χάρτινη
σακούλα).
·
Χρησιμοποιούμε
την ζωγραφική ή την μουσική: αφήνουμε το παιδί να
εκφράσει τον θυμό του μέσω της ζωγραφικής όπως εκείνο επιθυμεί και νιώθει, το
ίδιο και με την μουσική.
Γενικότερα χρησιμοποιούμε τεχνικές που
έχουμε παρατηρήσει πως βοηθάνε το παιδί να ηρεμήσει και να κατευνάσει τον θυμό
του. Βέβαια όταν επιτευχθεί ο πρώτος στόχος που είναι η ηρεμία από το
συναίσθημα και την σκέψη του θυμού, ακολουθεί η συζήτηση. Δεν αφήνουμε δηλαδή
την κατάσταση έτσι μόνο και μόνο επειδή ηρέμησε το παιδί ή για να μην το «φουντώσουμε»
πάλι. Με ήρεμο πάντα τρόπο προσπαθούμε με τα παιδιά μας ή τους μαθητές μας να
συζητήσουμε τι έγινε, πως, γιατί… δεν αφήνουμε τίποτα στην τύχη του…Οφείλουμε να εξηγήσουμε στα παιδιά μας, τους
μαθητές μας, τους φίλους μας, πως όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά και πρέπει
να τα έχουμε, το κλειδί είναι να μπορούμε να τα ελέγχουμε σωστά (αυτοέλεγχος)
και να συζητάμε γι'αυτά , δεν αφήνουμε ποτέ κανένα περιστατικό να ξεχαστεί, η συζήτηση
βοηθάει μικρούς και μεγάλους….
Επιμέλεια: Λάλου Σπυριδούλα-Μαρία
Εκπαιδευτικός
Follow & Like:Teacher's Blog
