Οι διατροφικές διαταραχές την περίοδο της εφηβείας είναι ένα αρκετά
σοβαρό ζήτημα για τη σημερινή οικογένεια. Το παιδί μας δεν τρώει ή τρώει πάρα
πολύ και ασχολείται επίμονα με την εικόνα του σώματός του. Η ώρα του φαγητού
δεν του προσδίδει καμία απόλαυση…μπορεί να τρώει πολύ λιγότερο απ’ ότι συνήθως
ή ακόμη και να ζητάει να φάει μόνο του. Επίσης, μπορεί να δούμε ότι το παιδί
υιοθετεί μια ιεροτελεστία γύρω από το φαγητό: μπορεί να το κόβει, για
παράδειγμα, σε μικρές μπουκιές ή να αποφεύγει επίμονα κάποια κατηγορία τροφών.
Πριν μιλήσουμε για Διατροφικές Διαταραχές, όπως πάντα πρέπει να
αποκλείσουμε τυχόν ιατρικά ζητήματα, όπως ο θυρεοειδής, οι γαστρεντερικές
διαταραχές κ.τ.λ.. Επίσης, πρέπει να αποκλείσουμε την καταθλιπτική διαταραχή,
που μπορεί να επιφέρει κάποια ανωμαλία στην όρεξη του παιδιού, και την
κατάχρηση ουσιών, όπως το οινόπνευμα. Ακόμη, είναι σημαντικό να πούμε ότι τα
συμπτώματα πρέπει να επιμένουν για περισσότερο από 3 μήνες. Μαμάδες προσοχή!
Μην κάνετε διάγνωση στο παιδί σας! Μπορεί να μην υπάρχει λόγος ανησυχίας ή
ακόμη και να παρερμηνεύσετε κάποια σημάδια. Οι ειδικοί είναι δίπλα σας, μην
γυρνάτε την πλάτη.
Οι δύο κυριότερες διαταραχές πρόσληψης της τροφής είναι η Ψυχογενής
Ανορεξία και η
Ψυχογενής Βουλιμία. Ας τις δούμε:
·
Ψυχογενής Ανορεξία: το
άτομο στην περίπτωση αυτή, έχει μεγάλη ανησυχία ότι θα αυξηθεί το βάρος του ή
ότι θα γίνει παχύσαρκο, ενώ το βάρος του είναι μικρότερο από το κανονικό.
Υπάρχει μια εμμονή για δίαιτα και για συνεχή παρατήρηση του σώματός του. Στην
περίοδο της ανάπτυξης, τα παιδιά που πάσχουν από ανορεξία δεν εμφανίζουν την
αναμενόμενη ανάπτυξη και παρουσιάζουν διαταραχές στην έμμηνο ρύση. Το βάρος
παίζει, πλέον, πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζωή αυτών των ατόμων. Το σχήμα του
σώματος του επηρεάζει πολύ την αυτό-εκτίμησή του. Ο εμετός δεν είναι
απαραίτητος για να μιλήσουμε για ψυχογενή ανορεξία.
Στην Ψυχογενή Ανορεξία υπάρχουν δύο τύποι: ο Περιοριστικός τύπος : όπου το άτομο δεν τρώει ή τρώει πολύ λίγο,
και ο Τύπος Υπερφαγίας: που το άτομο
εμφανίζει και επεισόδια υπερφαγίας και το άτομο, κατόπιν, καταφεύγει σε
μεθόδους κάθαρσης, όπως αποκαλούνται, δηλαδή το άτομο κάνει εμετό ή
χρησιμοποιεί διουρητικά/ καθαρτικά χάπια.
·
Ψυχογενής Βουλιμία:
στην περίπτωση αυτή το άτομο μπορεί μέσα σε 2 ώρες να καταναλώσει μεγάλες
ποσότητες τροφής, σαφώς περισσότερο απ’ ότι θα μπορούσαν να καταναλώσουν οι
περισσότεροι άνθρωποι. Επιπλέον, το άτομο δεν νιώθει κανένα έλεγχο, δηλαδή δεν
μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει. Επίσης, και σε
αυτή τη περίπτωση, το άτομο ασχολείται υπερβολικά με το σωματικό του βάρος και
νιώθει μεγάλες ενοχές μετά από κάθε επεισόδιο υπερφαγίας.
Και εδώ, έχουμε δύο τύπους: τον
Καθαρτικό τύπο: δηλαδή την περίπτωση κατά την οποία, μετά από το επεισόδιο
υπερφαγίας, το άτομο προκαλεί εμετό ή χρησιμοποιεί διουρητικά/καθαρκτικά χάπια
για να ανακουφιστεί από τις ενοχές, και τον
Μη Καθαρτικό τύπο: δηλαδή το άτομο, μπορεί να καταφύγει σε νηστεία και
υπέρμετρη σωματική άσκηση, αλλά δεν προκαλεί εμετό ή τα χάπια της πρώτης
περίπτωσης.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Οι παράγοντες που οδηγούν στις Διατροφικές Διαταραχές είναι πολλοί, αλλά
οι βασικότεροι είναι οι ψυχολογικοί και οι κοινωνικοί παράγοντες. Η κοινωνία
μας προβάλει υπερβολικά το αδύνατο κορμί και όχι το υγιές, με αποτέλεσμα,
ιδιαίτερα για κάποιο παιδί που βρίσκεται στην εφηβεία, αυτό να επηρεάζει την
αυτοεκτίμηση και την αυτοεικόνα του. Η μίμηση εξάλλου είναι κάτι πολύ
συνηθισμένο στην εφηβεία. Ωστόσο, αυτό δεν θα είχε επίδραση πάνω στον ψυχισμό
του ατόμου, εάν δεν υπήρχε το ψυχολογικό υπόβαθρο.
Στις περισσότερες οικογένειες ατόμων με
διατροφικές διαταραχές έχει παρατηρηθεί ένα αποσπασματικό ενδιαφέρον προς τα
παιδιά τους, δηλαδή ενδιαφέρον για κάποια μεμονωμένη συμπεριφορά ή για την
σωματική εικόνα του, με μια έντονη αδιαφορία για τα συναισθήματα του παιδιού.
Το παιδί νιώθει ότι δεν το καταλαβαίνει κανείς και έτσι δημιουργείται ένα
αίσθημα κενού και μια ελλιπής εικόνα του εαυτού. Οι γονείς μοιάζουν να
ενδιαφέρονται, αλλά το ενδιαφέρον είναι επιφανειακό και δεν ικανοποιεί
συναισθηματικά το παιδί. Τελικά, το παιδί νιώθει μοναξιά και έχει ένα αίσθημα
ανικανοποίητου. Αυτό μπορεί να του δημιουργήσει την επιθυμία να «εξαφανιστεί» ή
να γεμίσει το συναισθηματικό του κενό τρώγοντας… Άλλα χαρακτηριστικά της
συμπεριφοράς των γονέων που έχουν αναφερθεί είναι: εξονυχιστικός έλεγχος,
στιγμιαίες συμπεριφορές υπερευαισθησίας, έντονη ενασχόληση με τις αρνητικές
πλευρές του παιδιού, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη γνώμη τρίτων και πολύ μειωμένο
ενδιαφέρον για τις πραγματικές ανάγκες του παιδιού. Τελικά, τα άτομα αυτά, στην
προσπάθεια τους να γεμίσουν αυτή την έλλειψη, την έλλειψη ενός διαθέσιμου και
δοτικού γονέα, αναπτύσσουν μια τελειομανία που είναι πολύ ανακουφιστική στην
καθημερινή τους ζωή. Γίνονται καλοί μαθητές και πρότυπα καλών παιδιών. Η
αντίληψη ότι το σώμα τους πρέπει να είναι τέλειο και αλώβητο, τους ανακουφίζει
από το άγχος που βιώνουν ή βίωσαν. Νιώθοντας επίσης ότι μπορούν να ρυθμίσουν τι
θα τρώνε και τι δεν θα τρώνε, τους δίνει μια ψεύτικη αίσθηση ελέγχου και
ανεξαρτησίας από τους απαιτητικούς γονείς.
Η λύση στην περίπτωση των Διατροφικών Διαταραχών είναι η ψυχοθεραπεία.
Έτσι, ο ενήλικας ή ο έφηβος θα μπορέσει να καταλάβει τι κάνει και γιατί και να
διορθώσει τις λανθασμένες αντιλήψεις που έχει για το σώμα του, το φαγητό και το
ιδανικό βάρος. Επίσης θα μπορέσει να αγαπήσει το κομμάτι αυτό του εαυτού του
και να επικεντρωθεί στο πραγματικό του πρόβλημα και, φυσικά, στην επίλυσή του.
Η οικογενειακή θεραπεία είναι, επίσης, πολύ σημαντική, γιατί, όπως είπαμε, η
οικογένεια παίζει βασικό ρόλο στις διαταραχές αυτές και μπορεί να βελτιωθεί
αλλά και να στηρίξει το άτομο στον αγώνα του.
Στο σημερινό άρθρο δεν υπάρχουν οδηγίες για το σπίτι…ο στόχος του είναι
να μας ενημερώσει και να μας σπρώξει έξω από την πόρτα του ειδικού!
Επιμέλεια: Παπακυργιάκη Χρύσα
Ψυχολόγος-Ειδική
Παιδαγωγός
