Διαχείριση των κρίσεων στην σχολική τάξη

Διαχείριση των κρίσεων στην σχολική τάξη

Έχω ένα μαθητή που….

  Όλο και περισσότερο αυξάνονται τα φαινόμενα των σχολικών συγκρούσεων, τόσο μέσα στην σχολική τάξη όσο και στον σχολικό χώρο. Στόχος του σχολείου δεν είναι μόνο να προσφέρει εφόδια στους μαθητές του σε γνωστικό επίπεδο, π.χ. αριθμητική και γλώσσα, αλλά και να διαμορφώσει άτομα με κριτική σκέψη. Ακόμη, να τα προετοιμάσει για την αντιμετώπιση κρίσεων στο σχολικό χώρο αλλά και στην καθημερινότητα τους.

  Ένας από τους σημαντικότερους στόχους πλέον του σχολείου είναι η πρόληψη και η προετοιμασία των μαθητών γι’αυτό που ονομάζουμε «κρίση». Αυτός ο όρος έχει ταλανίσει πολλούς από τους θεωρητικούς της ψυχολογίας. Κρίση λοιπόν ορίζουμε, μια προσωρινή κατάσταση αναστάτωσης και αποδιοργάνωσης, που χαρακτηρίζεται κυρίως από την αδυναμία του ατόμου να χειριστεί τη συγκεκριμένη κατάσταση με τις συνήθεις μεθόδους που χρησιμοποιεί και από την πιθανότητα να προκύψει ένα ριζικά διαφορετικό αποτέλεσμα, θετικό ή αρνητικό (Caplan, 1994.Slaikeu 1990.Allen, Jerome,White, Marston,Pope,& Rawlins,2002.Brock,Sandoval,&Lewis, 2005).

  Όταν ένας άνθρωπος και στην προκειμένη περίπτωση ένας μαθητής βρίσκεται σε κρίση, κατακλύζεται από συναισθήματα εξάντλησης, ανεπάρκειας, σύγχυσης, άγχους καθώς και από μια αίσθηση ότι είναι αβοήθητος. Βέβαια, σύμφωνα με τον Baldwin , οι κρίσεις μπορεί να οφείλονται στην ιδιοσυγκρασία του ατόμου, σε αναμενόμενες μεταβάσεις του κύκλου ζωής, σε τραυματικά γεγονότα, στην ανάπτυξη του ατόμου, στην ψυχοπαθολογία αλλά και σε ψυχιατρικές καταστάσεις.

  Η ευαλωτότητα στην κρίση δεν είναι προκαθορισμένη, καθώς κάθε άτομο, κάθε παιδί το βιώνει διαφορετικά, ανάλογα πάντα με το γνωστικό υπόβαθρο , τα γνωστικά σχήματα, τα βιώματα και την υποκειμενικότητα του. Οι προστατευτικοί παράγοντες προς το πεδία σε θέματα κρίσης, τόσο στο σχολικό χώρο όσο και στην καθημερινότητα εντοπίζονται σε επίπεδο ατόμου, οικογένειας και σχολείου, αφού όλα αυτά αλληλοεξαρτώνται και αλληλοεπηρεάζονται.

  Το άτομο οφείλει να προσπαθεί να διατηρεί τις διαπροσωπικές του σχέσεις , να τις ενισχύει και να τις καλλιεργεί, να έχει θετική αυτοαντίληψη και ικανότητα ευελιξίας και επίλυσης προβλημάτων. Βέβαια αρωγός του ατόμου για να επιτευχθούν και κατακτηθούν τα παραπάνω είναι η γονική φροντίδα και στήριξη, η γονική επίβλεψη και ρύθμιση κανόνων πειθαρχίας- ορίων. Ακόμη, η εμπιστοσύνη, η αποδοχή και στήριξη από τους σημαντικούς άλλους της ζωής του ατόμου καθώς και η εμπλοκή των γονέων στην εκπαίδευση του παιδιού.

  Από την άλλη πλευρά το σχολείο οφείλει να διδάσκει στο άτομο τον αυτοέλεγχο. Καθοριστικό ρόλο παίζουν οι θετικές σχέσεις εκπαιδευτικών – μαθητών- γονέων. Ακόμη, το σχολείο συμβάλλει στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων στο άτομο, στήριξης και φροντίδας. Ο εκπαιδευτικός οφείλει να βοηθάει τους μαθητές καθοδηγώντας τους να ξεπεράσουν την οποιαδήποτε κρίση βιώνουν. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι πολύ σημαντικός ιδίως όταν έχει ενεργό ρόλο. Επιπλέον, να προσπαθεί να ενισχύει αυτά τα παιδιά και φυσικά να συνεργαστεί με την οικογένεια για την καλύτερη δυνατή διαχείριση της κρίσης.

  Καλό θα ήταν να υπάρχουν προγράμματα ευαισθητοποίησης για τους διευθυντές και τους εκπαιδευτικούς των σχολείων και εξειδικευμένη κατάρτιση, σε τέτοιου είδους θέματα, δηλαδή περιγραφής των πιθανών αντιδράσεων σε μια κρίση, τεχνικών αντιμετώπισης και υπηρεσιών υποστήριξης των παιδιών. Οι εκπαιδευτικοί έτσι θα είναι προετοιμασμένοι και γνώστες του χειρισμού των κρίσεων, καθώς θα έχουν και την δυνατότητα συνεργασίας με σχολικούς ψυχολόγους.

  Γνωρίζοντας λοιπόν και εντοπίζοντας από νωρίς τους παράγοντες που καθιστούν το παιδί ευάλωτο σε κρίσεις, τόσο στην σχολική τάξη όσο και έξω από αυτή, στόχος είναι να λειτουργήσουμε προληπτικά και να καταφέρουμε να μειώσουμε τα περιστατικά αυτών, να ενισχύσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα των παιδιών, μαθητών, εφήβων, πολιτών μας για να διαχειριστούν το κρίσιμο γεγονός αποτελεσματικά.

Επιμέλεια : Λάλου Σπυριδούλα – Μαρία

Καλαματιανού Αμαλία

Εκπαιδευτικοί

ΠΗΓΕΣ:

Χρυσή Γ.Χατζηχρήστου «Διαχείριση των κρίσεων στην σχολική κοινότητα»

Caplan,1994.Slaikeu1990.Allen,Jerome,White,Marston,Pope,&Rawlins,2002.Brock, Sandoval,&Lewis, 2005

Πρώτη(1) δημοσίευση:11/10/2017,"Ο κόσμος γύρω μας",http://www.kosmonea.gr/

Δεύτερη(2) δημοσίευση:24/10/2017,"e-ΠΡΟΣΩΠΟ", τεύχος 6ο, σελ.33-34, http://www.protasi.org.gr/

Ο χωρισμός των γονέων και ο ρόλος του εκπαιδευτικού

Ο χωρισμός των ζευγαριών έχει είτε θετικές είτε αρνητικές επιδράσεις στα ίδια τα άτομα αλλά και στον κοινωνικό-οικογενειακό τους περίγυρο, τόσο μάλιστα αν υπάρχουν και παιδιά. Οι επιδράσεις ενός διαζυγίου στα παιδιά έχει βρεθεί στο κέντρο ενδιαφέροντος πολλών μελετητών, όχι μόνο στον κλάδο της ψυχολογίας και των ειδικών της ψυχικής υγείας αλλά και στους κλάδους των κοινωνικών, πολιτικών και νομικών επιστημών.

Στο σημείο αυτό καλό θα ήταν να αναφερθούν τα στάδια προσαρμογής των ίδιων των γονέων στο διαζύγιο. Σύμφωνα με τον Bohannon(1970) ο χωρισμός είναι μια διαδικασία με έξι «στάδια», που έχουν διαφορετική ένταση και σειρά από άτομο σε άτομο. Έτσι, το συναισθηματικό διαζύγιο είναι η φάση όπου οι σύζυγοι συνειδητοποιούν την συναισθηματική απομάκρυνση στην σχέση τους, με ότι αυτό συνεπάγεται(απογοήτευση, έλλειψη εμπιστοσύνης, καχυποψία). Ακολουθεί το νομικό διαζύγιο, στο οποίο ο ένας ή/και οι δύο σύζυγοι αναζητούν βοήθεια δικηγόρου προκειμένου να προχωρήσουν στην αγωγή διαζυγίου.

Στο οικονομικό διαζύγιο, εμπλέκονται ζητήματα περιουσίας, αλλά και των υπόλοιπων μελών της οικογένειας, αν αυτά υπάρχουν, π.χ. διατροφή της/του συζύγου και των ανήλικων παιδιών. Ένα ακόμη στάδιο, είναι το διαζύγιο από τον κοινό γονεϊκό ρόλο, όπου συνδέεται με έντονο ψυχικό πόνο και έχει την μεγαλύτερη διάρκεια καθώς σε αυτό διευθετείται η επιμέλεια των παιδιών και η επικοινωνία με τους γονείς.

Σημαντικό είναι και το διαζύγιο από την κοινότητα, αφού συνδέεται με τις αλλαγές στο κοινωνικό περιβάλλον και είναι αυτό που μπορεί να στιγματίσει τα παιδιά. Τέλος, είναι το ψυχικό διαζύγιο, όπου οι σύζυγοι καταφέρνουν την απεξάρτηση του ενός από τον άλλον. Διαπιστώνουμε λοιπόν, πως τα στάδια ενός διαζυγίου είναι ποικίλα και ο τρόπος αντίδρασης-αντιμετώπισης είναι διαφορετικός σύμφωνα με το ζευγάρι και την κατάσταση την οποία έχει να αντιμετωπίσει. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά αυτά, ανάλογα σε ποια ηλικία βρίσκονται.

Δηλαδή, τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας (0-6 ετών) εμφανίζουν τάσεις φόβου, θλίψης, άγχους, θυμού, επιθετικότητας, παλινδρομήσεις, διαταραχές ύπνου και φαγητού. Ακόμη, ενοχές και τύψεις πως είναι υπεύθυνοι οι ίδιοι για ότι οδήγησε τους γονείς τους σε χωρισμό με αποτέλεσμα να οδηγούμαστε και σε γνωστική αδυναμία (Hetherington,Cox,&Cox,1979α,1979β.Wallerstein&Kelly,1975). Στην σχολική ηλικία (6-12 ετών), η έντονη θλίψη, η απομάκρυνση και η οργή κάνουν επίσης την εμφάνιση τους. Τα παιδιά ντρέπονται γι’ αυτό που συμβαίνει στην οικογένεια τους και ρίπτουν ευθύνες. Το στοιχείο του θυμού εμφανίζεται και εδώ πολλές φορές όμως μετατιθέμενο σε άτομα του σχολικού περιβάλλοντος και ταράζοντας τις διαπροσωπικές σχέσεις των παιδιών(Allison&Furstenberg,1989).

Η εφηβική ηλικία (12-17 ετών)  σύμφωνα με έρευνες παρουσιάζει έντονο ενδιαφέρον. Παρόλη την γνωστική ικανότητα των παιδιών να κατανοήσουν τους λόγους  που οδήγησαν τους γονείς τους στον χωρισμό, συνεχίζουν να βιώνουν το συμβάν εξίσου οδυνηρά και με δυσκολία. Αυτό συνδέεται και με το στάδιο της ζωής τους αφού τα παιδιά σε αυτή την ηλικία δέχονται πίεση από την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο και προσπαθούν να τα ισορροπήσουν και να ανταπεξέλθουν(Buchanan,Maccoby,&Dornbusch,1991.Frost&Pakiz,1990.Wallerstein&Kelly,1980.Weiss,1979).

Σπουδαίος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτικού, ως αρωγός και υποστηριχτής του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός έρχεται αντιμέτωπος με δύο επιλογές, να σωπάσει ή να συζητήσει το θέμα του διαζυγίου με το παιδί- μαθητή του. Η σιωπή είναι απολύτως κατανοητή γιατί ίσως επιθυμεί να κρατήσει θέση ουδέτερη και να αφήσει το παιδί να το ξεπεράσει και να ανοιχτεί μόνο του , αλλά είναι επίσης και παρεξηγήσιμη, διότι το παιδί μπορεί να το εισπράξει ως αδιαφορία στις δύσκολές στιγμές που αυτό βιώνει. Από την άλλη πλευρά, η συζήτηση γύρω από το θέμα του χωρισμού των γονέων μπορεί να φέρει τον μαθητή σε δύσκολή θέση, ωστόσο όμως με την σωστή διαχείριση του εκπαιδευτικού μπορεί να νιώσει πως υπάρχει ένα άτομο που τον στηρίζει και τον καταλαβαίνει, έχει κάπου να μιλήσει και να τον βοηθήσει. Σε καμία περίπτωση ο ρόλος του εκπαιδευτικού δεν πρέπει να αντικαθιστά τον γονέα που είναι απών.

Ο εκπαιδευτικός μπορεί να δράσει συμβουλευτικά και υποστηριχτικά απέναντι στο παιδί και την οικογένεια του. Να κάνει σαφές πως μπορεί ανά πάσα στιγμή να μιλήσει μαζί του, όχι μόνο το παιδί αλλά και οι γονείς. Ένα πολύ απλό παράδειγμα που θα έκανε και το παιδί να νιώσει καλύτερα είναι, την μέρα που δεν έχει διαβάσει ο μαθητής γιατί μπορεί να ήταν στο σπίτι του ενός γονιού και είχε ξεχάσει τα βιβλία στο άλλο σπίτι, ο εκπαιδευτικός να μην βάλει απροειδοποίητο διαγώνισμα ή να μην το μαλώσει, αλλά να κάτσει μαζί του και να συζητήσουν ή να μελετήσουν. Αυτομάτως το παιδί αντιλαμβάνεται και εκτιμάει την ενέργεια του εκπαιδευτικού του.

Συνειδητοποιούμε, πως η διαδικασία ενός διαζυγίου δεν είναι κάτι απλό και εύκολο, αλλά κάτι επίπονο και οδυνηρό τόσο για το ίδιο το ζευγάρι όσο και για τα παιδιά που στιγματίζονται πολλές φορές. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού ωστόσο, σε συνεργασία με τους γονείς είναι καταλυτικός, στην στήριξη των παιδιών που βιώνουν αυτού του είδους την «απώλεια». Γι’ αυτό καλό θα ήταν να υπάρχουν προγράμματα επιμόρφωσης γονέων και εκπαιδευτικών για την προετοιμασία τους στην αποφυγή και αντιμετώπιση τέτοιου είδους καταστάσεων. Ας μην ξεχνάμε πως καλύτερο για τα παιδιά μας είναι ένα «υγιές διαζύγιο» παρά ένας «άρρωστος γάμος»…

Επιμέλεια: Λάλου Σπυριδούλα-Μαρία

Εκπαιδευτικός

ΠΗΓΕΣ

Χρυσή Γ.Χατζηχρήστου «Σχολείο και οικογένεια»

Bohannon(1970)

Hetherington, Cox, &Cox, 1979α, 1979β.Wallerstein&Kelly, 1975

Allison&Furstenberg, 1989

Buchanan,Maccoby,&Dornbusch,1991.Frost&Pakiz,1990.Wallerstein&Kelly,1980.Weiss,1979