Tics (Τικ) & ψυχοσωματικές εκδηλώσεις στα παιδιά

   Τα τικ στα παιδιά είναι ένα αρκετά συνηθισμένο πρόβλημα, το οποίο ανησυχεί αρκετά τους περισσότερους γονείς. Ένα στα δέκα παιδιά μπορεί να εμφανίσει τικ, σε κάποιο στάδιο της σχολικής του ηλικίας.

   Η συνήθεια αυτή εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 5-6 ετών, κυρίως στα αγόρια και μπορεί να διαρκέσει μέχρι την έναρξη της εφηβείας, οπόταν τα τικ αραιώνουν και σταδιακά εξαφανίζονται. Σε μερικές όμως περιπτώσεις μπορεί να συνεχιστούν μέχρι την ενήλικη ζωή, συνήθως σε καταστάσεις κόπωσης και συναισθηματικής φόρτισης.

   Εμφανίζονται πιο συχνά στα αγόρια διότι σε αντίθεση με τα κορίτσια, πιο δύσκολα εξωτερικεύουν τα συναισθήματά, το άγχος, τις ανησυχίες, τα προβλήματα και τη κούραση τους (σωματική ή πνευματική). Ακόμη, οι σχέσεις που δημιουργούν στο σχολείο αλλά και στο σπίτι, δεν είναι τόσο εκφραστικές, όσο στα κορίτσια, τα οποία από μικρή ηλικία αρχίζουν να συζητούν με άλλους για τα προβλήματα τους.

   Δε συμβαίνουν με τη θέληση του παιδιού, αλλά είναι ένα αίσθημα ανάγκης λόγω άγχους, στρες, κούρασης (πνευματικής ή σωματικής), ανασφάλειας, έντασης μέσα στην οικογένεια, και προβλημάτων στο σχολείο.

   Σε μερικές όμως περιπτώσεις τα τικ είναι σε κάποιο βαθμό προκλητά, για παράδειγμα, όταν οι γονείς επισκεφθούν κάποιον ειδικό γιατί το παιδί τους εμφανίζει κάποιο τικ, το παιδί μπορεί να μην εμφανίσει το τικ, γιατί έχει τη δυνατότητα να το καταστείλει. Εάν ο γιατρός συζητήσει για το συγκεκριμένο τικ μπροστά στο παιδί, το πιο πιθανό είναι ότι το παιδί θα αρχίσει να το κάνει.

   Τα μεγαλύτερα παιδιά όταν ερωτηθούν, δίνουν συνήθως μια απάντηση για να το δικαιολογήσουν, δηλαδή, μπορεί να πουν ότι ανοιγοκλείνω τα μάτια γιατί με καίνε, ή τεντώνω τον αυχένα μου γιατί έχει πιαστεί, ή βήχω γιατί νιώθω κάτι στον λαιμό μου.

Μπορεί να εμφανίζονται περιοδικά ανά εβδομάδες, να χειροτερεύουν σε περιόδους συναισθηματικής φόρτισης και να υποχωρούν όταν το παιδί είναι απορροφημένο με κάποια ασχολία και φυσικά εξαφανίζονται όταν το παιδί κοιμάται.

   Όταν το παιδί απαλλαγεί από κάποιο τικ δεν αποκλείεται να το αντικαταστήσει με κάποιο άλλο, δεδομένου ότι η συναισθηματική κατάσταση δεν έχει αλλάξει.

Τι είναι τα τικ;

Τα τικ είναι ακούσιες στερεότυπες επαναλαμβανόμενες κινήσεις μελών του σώματος ή φωνητικοί επαναλαμβανόμενοι ήχοι.

   Η αιτιολογία δεν είναι ξεκάθαρη αλλά μπορεί να οφείλονται τόσο σε ψυχογενή όσο και σε οργανικά αίτια. Σύμφωνα με τους ειδικούς τα τικ συνδέονται με γενετικούς και νευρολογικούς παράγοντες, με την ψυχοπαθολογία του ατόμου, με διάφορες λοιμώξεις, φάρμακα και φυσικά με το στρες και την κληρονομικότητα.

Τα τικ διακρίνονται σε:

Απλά κινητικά.

Σύνθετα κινητικά.

Απλά φωνητικά ή ηχητικά.

Σύνθετα φωνητικά ή ηχητικά.

Συνηθισμένα Τικ είναι:

• Ανασήκωμα των ώμων

• Γύρισμα του κεφαλιού

• Ανοιγόκλεισμα των ματιών

• Φύσημα της μύτης

• Ανασήκωμα της μύτης

• Γλείψιμο του στόματος

• Γκριμάτσες προσώπου

• Κλοτσήματα

• Πηδήματα

• Δάγκωμα των χειλιών

• Καθάρισμα του λαιμού

• Βήξιμο

• Γρύλισμα

• Σφύριγμα

• Τράβηγμα του στόματος κλπ

   Η εμφάνιση ενός τικ στο παιδί συνήθως αναστατώνει τους γονείς αλλά και το ίδιο το παιδί. Στις περισσότερες φορές, τα συμπτώματα έρχονται ξαφνικά διαρκούν μερικές εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια και εξαφανίζονται στην αρχή της εφηβείας. Μερικές φορές όμως συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή. Μπορεί τα τικ να εξαφανίζονται κατά διαστήματα και να επανέρχονται. Μπορεί, επίσης, μετά την εξαφάνιση ενός τικ να εμφανιστεί ένα νέο τικ με άλλη μορφή. Σε κάθε περίπτωση, αν δείτε τα συμπτώματα να επιμένουν μετά την πάροδο ενός χρόνου καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε τον οικογενειακό σας γιατρό.

   Ο φόβος ότι τα τικ γίνονται αντιληπτά από τους άλλους αγχώνει το παιδί, με αποτέλεσμα να επιδεινώνει τη κατάσταση.Η διάγνωση ενός τικ γίνεται σε μια συνηθισμένη ιατρική επίσκεψη. Δεν χρειάζονται ειδικά τεστ. Πολύ σπάνια χρειάζονται εξειδικευμένες εξετάσεις.

Τι κάνουμε εάν το παιδί μας παρουσιάσει ένα τικ;

   Οι γονείς προσπαθούν με κάθε τρόπο να σταματήσουν το τικ στο παιδί τους απλώς και μόνο διότι δεν αντέχουν να το βλέπουν. Μερικοί γονείς πιέζουν, ακόμα και τιμωρούν το  παιδί  τους για να σταματήσει τις νευρικές αυτές κινήσεις. Η τιμωρία δεν είναι λύση και το αποτέλεσμα είναι να προκαλέσουν περισσότερο άγχος στο παιδί με επακόλουθο τη χειροτέρευση της κατάστασης.

   Πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς ότι δεν υπάρχει τρόπος αλλά και δεν χρειάζεται  να σταματήσουν τα τικ. Θα εξαφανιστούν μόνα τους.

Μπορείτε να ακολουθήσετε κάποιους από τους παρακάτω απλούς τρόπους:

• Χαλαρώστε και μάθετε να ζείτε μαζί του.

•Αγνοείστε το τελείως. Σταματήστε να ασχολείστε με το “πρόβλημα”. Όσο ασχολείστε τόσο το επιδεινώνετε. Δείξετε πλήρη αδιαφορία. Μην του υπόσχεστε δώρα για να το σταματήσει. Θα του προκαλέσετε περισσότερη πίεση. Μην το τιμωρήσετε.

• Αποφεύγετε τις εντάσεις μέσα στην οικογένεια.

• Δώστε στο παιδί σας την ευκαιρία να ασχοληθεί με κάτι που το ευχαριστεί και το χαλαρώνει (π.χ. ένα άθλημα, μια βόλτα, λίγη μουσική, ζωγραφική κλπ).

• Ενημερώστε το στενό περιβάλλον και ζητείστε τους να το αγνοήσουν κι αυτοί.

•Προσπαθήστε το παιδί σας να αποφεύγει πολύ έντονες και κουραστικές δραστηριότητες.

• Προσπαθήστε το παιδί να ξεκουράζεται και να πηγαίνει νωρίς για ύπνο.

• Μη συζητάτε με άλλους για το “πρόβλημα” μπροστά στο παιδί.

   Εάν χρειαστεί συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για να σας δώσει κατευθύνσεις για το πώς να διαχειριστείτε καλύτερα την κατάσταση.

   Στη σχολική ηλικία τα τικ δεν εκφράζονται πολύ έντονα, είναι παροδικά και μη ενοχλητικά και συνήθως δεν απαιτούν θεραπεία.Όταν υπάρχει ενόχληση, πόνος, ή έντονη συμπτωματολογία μπορεί να ακολουθηθεί μια θεραπεία για ανακούφιση των συμπτωμάτων. Ιδιαίτερη σημασία έχει η σωστή επεξήγηση της κατάστασης αυτής και η συμβουλευτική. Η διάγνωση συχνά τίθεται κάποια χρόνια μετά την έναρξη των συμπτωμάτων, γεγονός που από μόνο του μπορεί να φέρει ανακούφιση.

   Σε ορισμένες περιπτώσεις, με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας, μπορεί να επιτευχθεί μείωση των τικ κατά περίπου 30%. Η φαρμακευτική θεραπεία των διαταραχών τικ μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των τικ κατά  περίπου 50%. Οι θεραπευτικές συστάσεις θα πρέπει να λάβουν υπόψη προσωπικούς, ατομικούς παράγοντες, καθώς δεν μπορεί να είναι γενικευμένες. Αναμφισβήτητα είναι σημαντική η παρακολούθηση και η αντιμετώπιση των συνοδών νοσημάτων (π.χ. καταναγκασμός ADHD, κατάθλιψη κ.α.).

Επιμέλεια:

Γιαννοπούλου Μαρία

Ψυχολόγος ΑΠΘ, MSc,

Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt,

Παιδοψυχολογία & Ψυχολογία Εφήβου

Δόκιμο Τακτικό Μέλος Ελληνικής Εταιρίας Ψυχοθεραπείας Gestalt

6942217440

maria.giannopulu@gmail.com

Αναδημοσίευση:allaboutparents.gr | Positive Parenting 🎈

Follow & Like:Teacher's Blog