Πώς να ενισχύσεις το λειτουργικό παιχνίδι των παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος;

 Το παιχνίδι είναι ο τρόπος μέσα από τον οποίο τα παιδιά εξερευνούν και μαθαίνουν τον κόσμο γύρω τους. Η ανάπτυξη τρόπων παιχνιδιού είναι απόλυτα φυσική και θεμιτή στα παιδιά και μέσα από αυτό, μαθαίνουν να εκφράζονται, αναπτύσσουν τη φαντασία τους, εξελίσσουν κι εδραιώνουν τις γλωσσικές και κοινωνικές τους δεξιότητες, δημιουργούν σχέσεις κι εμπειρίες και αποκτούν ερεθίσματα, με έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο.

Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος, είναι γνωστό πως συνοδεύεται από διάφορες δυσκολίες. Κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές, που μπορεί να επηρεάσουν το παιχνίδι είναι οι ελλειμματικές κοινωνικές κι επικοινωνιακές συμπεριφορές, οι στερεοτυπίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή συμπεριφορές), οι διαταραχές λόγου, τα περιορισμένα κι εμμονικά ενδιαφέροντα και η έλλειψη φαντασίας, κυρίως όσον αφορά το συμβολικό και το φανταστικό παιχνίδι.

Σύμφωνα με την κ. Α. Γενά και την επιστημονική της ομάδα (2007), η ικανότητα για παιχνίδι απαιτεί φαντασία, ένα καλό επίπεδο χρήσης της γλώσσας, επικοινωνιακές δεξιότητες και κοινωνική αλληλεπίδραση. Συνεπώς γίνεται αντιληπτό πως η κατάκτηση του λειτουργικού παιχνιδιού και της ποικιλίας σε αυτό, συνήθως είναι ελλειμματική.

Πώς παίζουν τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος;

Τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού αποζητούν το παιχνίδι. Ωστόσο αυτό συνήθως είναι περιορισμένο σε ποικιλία ενδιαφερόντων και σε βάθος. Ως επί το πλείστον, θα επιλέξουν κάτι συγκεκριμένο με το οποίο θα παίζουν κάθε φορά και αυτό τις περισσότερες φορές θα οδηγείται σε κάποια εμμονική τάση με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ο τρόπος επίσης με τον οποίο θα διαχειριστούν το παιχνίδι, συχνά δεν θα είναι πολύ λειτουργικός ή με βάθος. Για παράδειγμα, μπορεί να στριφογυρίζουν συνεχόμενα το αντικείμενο – παιχνίδι πάνω σε μια επιφάνεια, να ανοιγοκλείνουν ακατάπαυστα την πόρτα από κάποιο κουκλόσπιτο ή να περιστρέφουν διαρκώς τις ρόδες ενός παιχνιδιού – οχήματος.

Το παιχνίδι των παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος επίσης χαρακτηρίζεται κι από έλλειψη φαντασίας. Δεν τους είναι εύκολο να κατανοήσουν τόσο το φανταστικό, όσο και το συμβολικό παιχνίδι. Δύσκολα επίσης θα εμπλακούν σε παιχνίδια ρόλων, καθώς απαιτείται φαντασία, που συνήθως υπολείπεται, γλωσσικές δεξιότητες, που συχνά είναι περιορισμένες, και ομαδικότητα. Τα παιδιά με αυτισμό όμως, πιο συχνά θα επιλέξουν να παίξουν μόνα τους, παρά με παρέα.

Γενικά, το παιχνίδι τους είναι συνήθως πολύ συγκεκριμένο και μονότονο. Όταν θα παίξουν μόνα τους το παιχνίδι που επιλέγουν, είναι πολύ πιθανό να απορροφηθούν για αρκετή ώρα. Αντίθετα, αν κάποιος προσπαθήσει να τα εισάγει σε κάποιο νέο, διαφορετικό παιχνίδι, παρατηρείται ότι τις περισσότερες φορές μπορεί να είναι διστακτικά στο να εμπλακούν ή να είναι πολύ περιορισμένος ο χρόνος που θα αφιερώσουν σε αυτό, καθώς συχνά προβάλλουν αντίσταση σε κάτι νέο.  Σε ένα βαθμό, παίζει ρόλο και η νοητική κατάσταση του παιδιού στο συγκεκριμένο θέμα, καθώς ένα μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων στο αυτιστικό φάσμα, συνοδεύεται και από νοητική υστέρηση, η οποία πολύ συχνά χαρακτηρίζεται από νεοφοβία, κατά την οποία το παιδί δυσκολεύεται και αντιδρά αρνητικά σε οτιδήποτε άγνωστο και καινούριο.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Peeters (2000), έχει παρατηρηθεί πως παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας, δείχνουν να έχουν κατακτήσει κάποιο επίπεδο λειτουργικού παιχνιδιού, αλλά με προσεκτικότερη ματιά θα διαπιστώσουμε ότι αυτό αποτελείται από πραγματικές σκηνές της καθημερινής ζωής, με ρουτίνες που γίνονται με τον ίδιο τρόπο και δεν παρουσιάζουν ποικιλία.

Πώς μπορώ να ενισχύσω το λειτουργικό παιχνίδι των παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος;

Για κάθε παιδί, τυπικής και μη ανάπτυξης, είναι σημαντικό στο παιχνίδι να λαμβάνονται υπόψη οι προτιμήσεις, τα ενδιαφέροντα, η αρέσκεια ή δυσαρέσκεια του παιδιού απέναντι σε μια δραστηριότητα και η εισαγωγή του παιδιού σε αυτή να γίνεται με σεβασμό κι ενσυναίσθηση.

 Θεωρείται πολύ χρήσιμο για το παιδί να εμπλέκεται σε δραστηριότητες που θα του  παρέχουν πολυποίκιλα αισθητηριακά ερεθίσματα και θα το βοηθήσουν ώστε να λειανθούν πιθανές αισθητηριακές δυσκολίες. Επίσης, θα ήταν καλό να προσπαθήσουμε να εμπλέξουμε το παιδί σε παιχνίδια ρόλων ή φαντασίας, αρχικά απλής μορφής και σταδιακά να αυξήσουμε την πολυπλοκότητα. Επιπλέον, αρκετά ωφέλιμα μπορούν να φανούν τα επιτραπέζια παιχνίδια. Μέσα από αυτά, το παιδί θα διδαχθεί να περιμένει την σειρά του, να διαχειρίζεται την ήττα του, να ακολουθεί κανόνες και να συμμετέχει ενεργά σε μια ομαδική δραστηριότητα. Και πάλι, επιλέγουμε αρχικά όσο το δυνατό μικρότερο αριθμό ατόμων και παιχνίδι με κανόνες εύκολους στην κατανόηση. Αφού το παιδί κατακτήσει αυτό το στάδιο, μπορούμε να το εισάγουμε σταδιακά σε παιχνίδια με πιο πολύπλοκους κανόνες και σε ομάδα με περισσότερα άτομα.

Σε κάθε περίπτωση, τόσο το ομαδικό όσο και το ατομικό παιχνίδι είναι ωφέλιμα και σημαντικά στη ζωή κι εξέλιξη των παιδιών. Στα παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού κρίνεται ακόμα πιο αναγκαίο να είναι στοχευμένο, ώστε να τα βοηθήσει να εξελίξουν και να εδραιώσουν σημαντικές γι’ αυτά δεξιότητες, κάνοντάς το πιο λειτουργικό και ουσιαστικό. Χρειάζεται πάντα όμως να θυμόμαστε ότι θα πρέπει να είναι μια ευχάριστη διαδικασία για το παιδί, που θα του δημιουργεί θετικά συναισθήματα κι εμπειρίες.

Επιμέλεια: Κομνηνού Γεωργία

Μηχανικός Αυτοματισμού- Καθηγήτρια αγγλικών- Εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή

e-mail: tzokomninou@gmail.com

τηλ: 6972019725

Αναδημοσίευση: allaboutparents.gr

Follow & Like : Teacher's Blog